Kontoristen

Førre dagen hende det noko merkeleg. Kaffikoppen og eg hadde sett oss ned for å ha ei fredeleg stund. Brått og uventa kom der ein mann virrande gjennom gangen. Han kikka frå høgre til venstre, slik du berre gjer om det er von om å sjå ein kollega skifta frå frå sykkelklede til kontorklede. Så tidleg, var det dårlege odds for den typen underhaldning.

I mitt einfald, spurte eg mannen om det var noko eg kunne hjelpa med: Kan hende hadde han kome til feil gang? Alt var visst i orden. Han hadde fått ei oppgåve, og den gjekk ut på å telja talet på tome kontor for kvar time i løpet av arbeidsdagen. – Du skjønar, sa han, det er ikkje berre arbeidskrafta som kostar.

Frå den nytilsette direktøren for strategisk rasjonalisering, var det kome bod om å knipa inn der det kunne knipast inn. Og det kunne vel ikkje vera så vanskeleg i desse metoo-tider. – Det gjeld å spela på lag med tidsanda, hadde direktøren sagt.

Direktøren hadde fått indikasjonar på at store deler av kontorarealet stod ubrukt. Han hadde difor utvikla ein plan om å radera vekk det ubrukte arealet frå husleigerekninga.

-Det var no endå godt, sa eg. -Mitt kontor er fullt booka heile dagen, så då er no både eg og orkideen trygge for den komande runden med sparekniven. – Tja, heilt så enkelt er det nok ikkje, sa mannen. – Fyrst skal me finna ut kor mykje areal me kan kvitta oss med, dinest skal me plassera folk inn i gymsalar slik at dei med heimekontor kan få ha eigne kontor her på huset. Slik må det nesten bli, me har jo arbeidsmiljøet å tenkja på.

I vår tid, har dei aller fleste meir enn nok. Difor er det nesten utruleg å tenkja på kor lite rause folk er. Mette av mat og rike på opplevingar, sit dei der i palassa sine med kunst på veggene og ny bil i garasjen, og tenkjer på seg og sitt. (Rett nok er ikkje alle palassa like romslege og velutstyrte, men som dei seier: Folk har det med å få det dei fortener.)

Illustrasjonsfoto

Ikkje vil dei betala skatt til fellesskapen. Ikkje vil dei parkera bilen slik at astmatikaren får pusta. Ei heller vil dei kasta vekk tida på friviljug arbeid. Dei vil sitja heime og telja sylvtyet, etter at au-pairen har pussa det, og dei vil sjekka været heime frå solsenga i syden.

I ein slik kontekst, er det utfordrande å vera raus, særleg om du er ein offentleg person som forvaltar ressursane til fellesskapen. Nesten ingenting skal til, før folk kjenner seg utnytta eller provoserte. Om du skulle koma til å vera litt raus, til dømes ved å støtta venene dine med 300 millionar, varer det ikkje lenge før hylekoret er i gang: Misbruk! Vanstyre! Nokon må gå! Og om du får nokon andre til å gå, til dømes ved å peika på at det kan verta vanskeleg for mannen din å sitja i 17. mai komiteen saman med venene mine om du ikkje går av, så er det på langt nær godt nok for hylekoret.

Det er ikkje til å tru. I eitt av dei rikaste landa i verda, er det ikkje råd å vera raus med dei som står ein nær. I den store samanhengen, er det snakk om småpengar. Langt mindre enn det venene har på konto i eigna land.

Meir eller mindre vilkårleg, har eg råka borti ein arbeidsinstruks frå farne tider. Ved fyrste augekast, fekk det gulna papiret og dei gammalmodige formuleringane, meg til å tru at det var ein forelda rarietet eg hadde med å gjera. Så feil kan ein ta!

Rett nok finst få av desse formuleringane i min instruks, der står det ord som etiske retningsliner, personalhandbok, kreativ, sjølvstendig, kommunikativ og pro-aktiv. Men sjefen har nok den gulna varianten liggjande i den mentale personalmappa. Elles kunne han ikkje ha vorte så misnøgd med at eg synte uhug for å gjera ufyse arbeid, eller med at eg gjorde arbeidet utan å spørja om lov fyrst.

På same måten som formalkompetanse aldri kan vega opp for realkompetanse, kan ikkje ein formell arbeidsinstruks vega opp for den reelle instruksen lagra i det mentale arkivet til sjefen.

Kunne me ikkje berre hatt ein instruks å fylgja, primært ein skriftleg variant?